Ngày 4 tháng 7 năm 1776
đánh dấu sự ra đời của Nhà nước Mỹ, khi mà Bản tuyên ngôn độc lập được Đại hội
đại biểu lần thứ 2 của các thuộc địa Anh quốc trên đất Mỹ hiện nay thông qua và
ý tưởng về một nhà nước liên bang trong đó các thuộc địa cũ sẽ trở thành bang
(nhà nước trong nhà nước) hình thành. Lúc đó Anh quốc có tất cả 13 thuộc địa
bên bờ đông trải dài theo đường biển, cực bắc là thuộc địa New York, cực nam là
thuộc địa Georgia. Tuy nhiên, từ tuyên bố độc lập đến hình thành nhà nước phải
trải qua thêm 13 năm nữa vì còn phải chiến đấu chống lại quân đội Anh để giành
độc lập (cách mạng Mỹ) và các Bang phải đóng góp ý kiến vào dự thảo Hiến pháp
cũng như phải có hệ thống pháp luật của riêng mình mà không ngược lại với những
quy định trong Hiến pháp. Cũng cần nói thêm là lần đầu tiên ý tưởng về Nhà nước
kiểu mới của dân, do dân và vì dân đã được hình thành ở Bảng tuyên ngôn độc lập.
Hiến pháp Mỹ đã cụ thể hóa 3 quyền cơ bản của con người ở Bản tuyên ngôn độc lập
gồm quyền được sống, được tự do và được mưu cầu hạnh phúc, trong đó quyền tự do
thể hiện ở 5 ý – tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng, tự do xuất bản, tự do hội họp
và tự do biểu tình.
Tổng thống đầu tiên của
Mỹ là Vị Tướng George Wasington, người đã cầm quân đội của các thuộc địa đánh bại
đội quân Anh quốc để giành độc lập. Nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Wasington
bắt đầu từ năm 1789 và làm tiếp nhiệm kỳ thứ hai từ năm 1993. Lúc đầu, thủ đô của
Mỹ nằm ở Bang New York, sau đó các Bang phía nam có ý kiến thủ đô phải nằm ở
trung tâm đất nước, vì thế lại dịch chuyển tạm thời đến thành phố Philadenphia thuộc Bang Pennsylvania gần phía
nam hơn. Chính Tổng thống Wasington đã chọn khu vực gần sông Potomac nằm giữa
Bang Virginia và Bang Maryland để xây dựng thủ đô vĩnh viễn cho Hoa kỳ. Mãi đến
năm 1800 tức sau hơn 10 năm thủ đô của Hoa kỳ mới chuyển về địa điểm hiện nay
là Wasington D.C. Như vậy, Tổng thống Wasington chưa hề làm việc tại thành phố
mang tên mình. Sau khi kết thúc 2 nhiệm kỳ, George Wasington đã tự nguyện từ chức
về an nghỉ ở trang trại riêng tại Bang Virginia và đặt ra luật mỗi Tổng thống
không làm quá 2 nhiệm kỳ.
Tính đến nay nước Mỹ đã có tổng cộng 45 vị Tổng thống,
trong đó Tổng thống Franklin Roosevelt
làm lâu nhất 4 nhiệm kỳ liên tiếp (trong thời gian thế chiến 2) và cũng là Tổng
thống duy nhất làm quá 2 nhiệm kỳ. Đã có 8 Tổng thống bị chết khi đương nhiệm gồm
William Henry Harrison (chết năm 1841), Zachary
Taylor (chết năm 1850), Abraham Lincoln (bị giết năm 1865), James
Garfield (bị giết năm 1881), William McKinley (bị giết năm 1901), Warren
Harding (chết năm 1923), Franklin Roosevelt (chết năm 1945), John F. Kennedy (bị
giết năm 1963). Một Tổng thống phải từ chức khi đương nhiệm là Richarrd Nixon (năm 1974).
Năm 1803, Mỹ mua lại Louisiana
Territory diện tích 828.000 dặm vuông với giá 15 triệu $ đã mở rộng bờ cõi của
nước Mỹ về phía tây và làm tăng gấp đôi diện tích đang có. Năm 1846, Mỹ tuyên bố
chiến tranh với Mexico. Cuộc chiến kết thúc sau 2 năm với chiến thắng thuộc về
Mỹ và việc Mexico nhượng lại Texas cho Mỹ. Bờ cõi phía tây của Mỹ đã vươn đến bờ
biển Thái Bình Dương.
Trong những năm tiếp
theo Nhà nước Mỹ mở rộng bờ cõi về phía tây bằng cách mua lại của dân bản địa
và dồn dân bản địa (American Indian) ở trung tâm về khu đất phía tây dành riêng
cho họ. Từ hàng ngàn năm trước khi có người châu Âu đặt chân đến châu Mỹ thì đã
có khoảng 500 bộ lạc người da đỏ sinh sống rải rác trên đất Mỹ. Đã có khoảng 40
cuộc xung đột xảy ra với người bản địa và rốt cuộc người bản địa phải chịu rút
lui vào khu vực dành riêng cho mình.
Từ năm 1861 đến 1865,
nước Mỹ có nội chiến giữa các Bang phía bắc và các Bang phía nam. Nguyên nhân chủ yếu là bất đồng về chế độ nô lệ.
Các Bang phía bắc và Tống thống Mỹ lúc đó là Abraham Lincold chủ trương xóa bỏ
chế độ nô lệ, trong khi đó các Bang phía nam với nền kinh tế thuần nông phải dựa
vào chế độ nô lệ để phát triển, vì thế đã nổi loạn để tách khỏi Liên bang. Tống
thống Lincold đã phái quân đội đến dẹp, thống nhất lại đất nước và xóa bỏ chế độ
nô lệ. Hơn 3 triệu người đã tham gia cuộc chiến này. Nội chiến đã cướp đi sinh
mạng của hơn 600.000 người cả 2 bên, chủ yếu là các thanh niên da trắng từ 18 –
43 tuổi. Tuy nhiên, có thể vì nguyên nhân này mà Tổng thống Lincold đã bị 1 người
ủng hộ phía nam ám sát ngày 14 tháng 4 năm 1865 trước cửa nhà hát Ford’s ở thủ
đô Wasington D.C.
Năm 1867 Mỹ thành công
trong vụ thương thuyết mua lại vùng Alaska của Nga với giá 7,2 triệu $ (tương
đương 120 triệu $ năm 2015). Diện tích Alaska gấp đôi Texas (1,5 triệu km
vuông), còn lãnh hải của Alaska bằng lãnh hải của 3 bang lớn nhất của Mỹ là cộng
lại. Năm 1959, Alaska trở thành bang thứ 49 của Mỹ. Bang sau cùng gia nhập Hoa
Kỳ là Bang Hawai. Tính đến hiện nay nước Mỹ có 50 Bang và 5 lãnh thổ (Puerto
Rico, US Virgin Island, American Samoa, Northern Mariana Island and Guam).
Lá cờ của Mỹ gồm 50
ngôi sao tượng trưng cho 50 Bang và 13 vạch (trắng xen đỏ) tượng trưng cho 13
Bang đầu tiên vốn là 13 thuộc địa của Anh quốc. Tên gọi của các thuộc được giữ
nguyên khi chuyển thành Bang của Nhà nước Hoa kỳ.
Năm 1898 chiến tranh Mỹ
- Tây ban Nha nổ ra mà kết quả là Hoa Kỳ đã giải phóng và chiếm lại các thuộc địa
của Tây ban nha gồm Cu ba, Guam, Puerto Rico và Philippine. Bang Florida vốn là
thuộc địa của Tây ban nha cũng đã nhập vào nước Mỹ.
Đợt di dân châu Âu vào
Mỹ bùng nổ từ năm 1900 đến 1914 với 22 triệu người. Trong vòng 250 năm từ 1600
đến 1850, có khoảng 12 triệu người châu Phi bị bắt bán sang Mỹ làm nô lệ cập cảng
ở Charlotte – Bang South Carolina.
Năm 1920, dưới ảnh hưởng
của phong trào phụ nữ đòi quyền bầu cử do bà Susan B. Antholy dẫn đầu, hiến
pháp nước Mỹ đã bổ sung phụ lục 19 công nhận quyền bầu cử của phụ nữ. Mặc dù mất
từ năm 1906 nhưng hình ảnh của Susan B. Antholy đã được đúc lên đồng xu trị giá
1 đô la của Mỹ.
Năm 1954, ở Mỹ có phong
trào nhân quyền đòi quyền bình đẳng cho những người Mỹ gốc Phi. Kết quả sau 10
năm, năm 1964 Quốc hội Mỹ đã thông qua Bản nhân quyền, theo đó người Mỹ gốc Phi
được bình đẳng với người da trắng trong các hoạt động công cộng (trường học, bệnh
viện, tuyển dụng lao động…). Năm 1965 Quốc hội thông qua quyền bầu cử cho người
Mỹ gốc Phi.
Trong những năm của thế
kỷ 19 nước Mỹ đã tham gia 5 cuộc chiến tranh gồm:
-
Chiến tranh thế giới 1 (1914 – 1918): Mỹ
bắt đầu tham gia từ năm 1917 khi quân đội Đức thỏa thuận với Mexico tiến hành
chiến tranh với Mỹ.
-
Chiến tranh thế giới 2 (1939 – 1945): Mỹ
tham gia với quân đồng minh chống lại phát xít Nhật, Đức, Ý năm 1941 sau khi bị
Nhật tấn công ở Trân Châu Cảng.
-
Chiến tranh Triều tiên (1950 – 1953): Mỹ
tham gia khi quân đội bắc Triều tiên vượt qua vĩ tuyến 38 để vào nam Triều
tiên. Chiến tranh kết thúc năm 1953 với việc thiết lập 2 đất nước Triều tiên.
-
Chiến tranh Việt nam (1959 – 1975): Mỹ
tài trợ chính phủ Sài gòn nhằm làm giảm ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản. Chiến tranh kết thúc
với thắng lợi của cộng sản. 58.000 binh sỹ Mỹ đã chết hoặc mất tích trong cuộc
chiến tranh này.
-
Chiến tranh vùng vịnh (1990 – 1991): nổ
ra vào ngày 2 tháng 8 năm 1990 khi
I
rắc xâm chiếm Cô oet. Chỉ trong 1 tháng giêng năm 1991, liên quân quốc tế do Mỹ
cầm đầu đã đánh đuổi quân I rắc ra khỏi bờ cõi Cô oet.
Từ năm 1890, tức chỉ
100 năm sau khi hình thành Nhà nước, nước Mỹ đã đứng đầu thế giới về sản lượng
công nghiệp và thu nhập bình quân trên đầu người. Từ đó đến nay tức hơn một thế
kỷ trôi qua nước Mỹ vẫn tiếp tục duy trì nền kinh tế số 1 thế giới.
+516.jpg)
0 Komentar